"Goed dat we in Gent een schepen van onderwijs hebben die progressief beleid voert op basis van wetenschap." - Fourat Ben Chikha, gemeenteraadslid en ervaringsdeskundige

In aanloop naar de dag van de meertaligheid op zaterdag 23 september organiseerde Universiteit Gent een seminarie 'Talige diversiteit in het onderwijs'. Ook onderwijsschepen Evita Willaert nam deel aan het slotgesprek van deze studiedag. Ze stelde vast dat er de voorbije decennia heel wat stappen zijn gezet, en dat de scholen verder staan dan minister Weyts. Veel verder.

Een gesprek over taal is al snel een emotioneel gesprek. Taal is vaak verbonden met identiteit, en dat raakt bij velen een gevoelige snaar.

Onze Gentse scholen zijn superdiverse omgevingen: meer dan één leerling op drie heeft een andere thuistaal dan het Nederlands. Een talenbeleid voeren is dan niet alleen een uitdaging. Het is ook een kracht, en het inzetten van meertaligheid is zelfs een troef.

Troef en kracht

Er bestaat geen twijfel over het belang van het Nederlands in onze samenleving. Binnen het onderwijs is het Nederlands de instructietaal. Elk vorm van talenbeleid in het onderwijs is erop gericht om kinderen en jongeren beter Nederlands te leren.

Hoewel dit einddoel duidelijk is, mogen we niet blind zijn voor de realiteit en het wetenschappelijk onderzoek hierrond. De Gentse scholen zijn superdiverse scholen. Meer dan één leerling op drie heeft een andere thuistaal dan het Nederlands. Uit onderzoek blijkt telkens weer dat het inzetten van die meertaligheid een troef en een kracht blijkt.

"Het inzicht is simpel: zoiets fundamenteels als de thuistaal kan een kind onmogelijk achterlaten aan de schoolpoort, dus laten we er op een positieve manier mee aan de slag gaan." Evita Willaert, schepen van Onderwijs

"Het inzicht is simpel: zoiets fundamenteels als de thuistaal kan een kind onmogelijk achterlaten aan de schoolpoort, dus laten we er op een positieve manier mee aan de slag gaan." Evita Willaert, schepen van Onderwijs

Het verbieden van het spreken van de thuistaal in de klas en op de speelplaats, zoals de minister van Onderwijs onlangs suggereerde, is een recept uit het verleden en gaat voorbij aan heel wat wetenschappelijke evidentie.

Minister hinkt achterop

De thuistaal van kinderen erkennen en waarderen is belangrijk voor hun welbevinden op school. Die talenkennis kan bovendien functioneel ingezet worden voor het leren van de schooltaal Nederlands.

Het was opvallend hoe de reactie op het voorstel van minister Weyts van onderuit kwam. Scholen, leraren, koepels gingen in het verweer, en bevestigden hoe meertaligheid op de scholen een evidentie is geworden. Net omdat ze geloven in de kracht en de meerwaarde ervan. Het is de minister die achterop hinkt.

Meertaligheid omarmen

Wetenschappers stellen dat het gebruik van de thuistaal op de scholen geen strikt positief of negatief effect heeft op de kennis van het Nederlands. Maar onderzoek toont wel aan dat de inzet van de thuistaal een duidelijk positief effect heeft op het welbevinden van de leerlingen. Zij krijgen meer zelfvertrouwen en gaan zich beter in hun vel voelen.

"Onze stad heeft een progressief beleid op vlak van meertaligheid in het onderwijs. Daarmee willen we de ontplooiingsmogelijkheden van de Gentse kinderen en jongeren de maximale ruimte en ondersteuning geven." Evita Willaert, schepen van Onderwijs

"Onze stad heeft een progressief beleid op vlak van meertaligheid in het onderwijs. Daarmee willen we de ontplooiingsmogelijkheden van de Gentse kinderen en jongeren de maximale ruimte en ondersteuning geven", zegt Evita Willaert, schepen van Onderwijs.

Meerwaarde van meertaligheid

Onderzoekers onder leiding van de Gentse professor Piet Van Avermaet kwamen bijvoorbeeld tot de vaststelling dat, wanneer de thuistaal van de leerling op school positief wordt benaderd, dat leidt tot betere schoolprestaties van deze leerlingen. Meertaligheid omarmen heeft positieve resultaten.   

Dat bleek ook uit de keynotes op het seminarie dat het steunpunt Diversiteit en Leren organiseerde. De academische wereld is internationaal overtuigd van de meerwaarde van het inzetten van meertaligheid op school.

Taalsterke leerlingen

Eén van de redenen waarom kinderen soms moeilijk het Nederlands leren, is dat ze hun eigen moedertaal onvoldoende beheersen. Het is belangrijk dat ze hun woordenschat uitbreiden door bijvoorbeeld veel te lezen.

Een kind dat goed zijn moedertaal spreekt, zal namelijk sneller een vreemde taal leren. Het wordt als het ware taal-sterker. Net om die reden zetten o.m. onze bibliotheken in op meer leesboeken in verschillende talen. Er is ook het Vertellement, een initiatief van onder andere Onderwijscentrum Gent. Deze kamishibai omvat intussen veertig voorleesfilmpjes in 20 talen. Lees meer hier.

"Om goed Nederlands te kunnen leren, moeten leerlingen een goede taalbasis hebben en taalsterke leerlingen worden. Vanuit die sterkte zal het eenvoudiger worden om ook andere talen te leren." - Evita Willaert, schepen van Onderwijs 

Wetenschappelijk gebaseerd

Interactie en een veilige, stimulerende leeromgeving zijn cruciaal voor het leerproces. Daar zijn alle wetenschappers het over eens.

Net daar ligt de meerwaarde van functionele meertaligheid. Een essentieel kenmerk van de leefwereld van het kind, de thuistaal, wordt in dit kader gezien als een meerwaarde. 

"Het draagvlak om meertaligheid te gebruiken groeit. We mogen niet blind zijn voor de troeven en het wetenschappelijk onderzoek hierrond en ik nodig iedereen uit om open te staan om te zien wat deze werking echt inhoudt. Dit debat wordt te vaak gevoerd met foute veronderstellingen." - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

Wat is dat eigenlijk, die functionele meertaligheid? Dat is het punctueel inzetten van de meertalige kennis van de leerlingen in hun leerproces om zo hun kansen tot verwerving van andere kennis (lees: ook Nederlands) te vergroten.

Het is bijvoorbeeld het gebruik van een vertaal-app bij het lezen van een tekst of een wiskunde-vraagstuk. Of het brengen van een songtekst in de thuistaal, om die daarna in het Nederlands toe te lichten aan de medeleerlingen. 

In Gent zet het Onderwijscentrum Gent heel wat trajecten op om scholen en schoolteams hierin te ondersteunen. Ze slagen erin om drempels en zorgen van de schoolteams weg te werken via ondersteuning en praktische werkmethodes.

Op het seminarie klonk ook de oproep om onderzoek, scholen en beleid blijvend in verbinding met elkaar te brengen. Op dat vlak lopen we in Gent voorop, en dat zullen we blijven doen.

Ervaringsdeskundige

"Goed dat we in Gent een schepen van onderwijs hebben die progressief beleid voert op basis van wetenschap en niet op basis van ideologie en recepten uit het verleden." - Fourat Ben Chikha, gemeenteraadslid en ervaringsdeskundige

Fourat Ben Chikha, gemeenteraadslid voor Groen en ervaringsdeskundige, benadrukt dat kinderen niet de prijs mogen betalen van een ideologisch geïnspireerd taalbeleid in het onderwijs.

Hij getuigde eerder al over hoe hij zelf als kind de spreekwoordelijke maar welgekende onderwijswaterval afgeduwd is als gevolg van verkeerd advies over thuistaal aan zijn ouders en het daaruit voortvloeiende taalkundige drijfzand van waaruit hij zijn schoolcarrière moest doormaken.

Strijdvaardig sprak hij zijn hoop uit dat hij tot de laatste generatie mag behoren die dit moet meemaken.

Blijf op de hoogte

Wil je wekelijks op de hoogte blijven van het belangrijkste politieke nieuws van onze Groene schepenen en gemeenteraadsleden? Schrijf je dan in voor onze fractienieuwsbrief.