De LEZ in Gent brengt vragen en bezorgheden met zich mee. Deze pagina biedt antwoorden op de meest voorkomende vragen. Wie op zoek is naar meer info, kan hier een antwoord vinden. 

Hieronder vind je de meest gestelde vragen over de LEZ 👇

👉 1. Maakt de LEZ een belangrijk verschil voor de luchtkwaliteit?

👉 2. Hebben we vanaf dag één meer propere lucht?

👉 3. Wat is de impact op de gezondheid van de LEZ?

👉 4. Ik woon in de rand van Gent. Heb ik dan ook voordeel aan de LEZ?

👉 5. Als de LEZ werkt, waarom dan niet uitbreiden?

👉 6. Tegen betaling mogen bepaalde categorieën auto’s wel nog binnen. Wie betaalt, mag vervuilen dus?

👉 7. Is de LEZ geen asociale maatregel? 

👉 8. Zijn de kansarmen vooral niet de dupe? 

👉 9. Wat doet de stad met de inkomsten van de LEZ?

👉 10. Auto’s vervuilen en worden aangepakt, maar wat met de grote industrie?

1. Maakt de LEZ een belangrijk verschil voor de luchtkwaliteit?

In de stad zijn auto’s een heel belangrijke bron van luchtvervuiling. Door de lage-emissiezone zal vooral de hoeveelheid roet in de lucht gevoelig dalen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) laat er geen twijfel over bestaan: roet veroorzaakt kanker. En dus is iedere maatregel tegen roetvervuiling van groot belang. Wie in een vervuilde omgeving woont, leeft gemiddeld 15 maanden minder lang. 

De LEZ in fases

In de 1e fase (vanaf 2020) werkt de LEZ vooral op roet. In een 2e fase, wanneer de toelatingsvoorwaarden verstrengen in 2025 en 2028, zal de Gentse lage-emissiezone ook de uitstoot van stikstofdioxidesdoor lokaal wegverkeer gevoelig doen dalen. Met de huidige lage-emissiezone zal de uitstoot van schadelijke stikstofdioxides in 2025 een kwart lager liggen dan zonder een lage-emissiezone, en in 2028 is dat zelfs een daling met bijna 40%.

Wat zijn de gezondheidsrisico's van roet? 

Roetdeeltjes dringen zeer diep in de longen door en kunnen zelfs in de bloedbaan terechtkomen. Voor roet bestaat geen veilige gezondheidsnorm en het kan zelfs in heel kleine concentraties gevaarlijk zijn. Recent onderzoek toonde ook aan dat er zelfs al roetdeeltjes te vinden zijn in de longen van ongeboren baby's. 

👉 Bekijk hier de gemiddelde en actuele luchtkwaliteit in Gent

2. Hebben we vanaf dag één meer propere lucht?

Ja 👉 elke vervuilende auto minder is een goede zaak voor de luchtkwaliteit.

Nee 👉 het is mogelijk dat de lucht op plaatsen waar heel veel auto’s passeren, minder vervuild is dan plaatsen waar veel minder auto’s voorbijrijden.

Dat heeft onder meer te maken met wind en bebouwing (kan de vervuiling weg?) en met de doorstroming van het verkeer. Ook de weersomstandigheden spelen mee. Op veel plaatsen in de Gentse binnenstad is de luchtvervuiling (gehalte roet en stikstofoxiden) te hoog. Door de smalle straatjes en hoge gebouwen blijft de vervuilde lucht langer hangen. Bovendien zijn er al meer dan 250 steden in Europa die een LEZ invoerden.

Omwille van die weersomstandigheden (die elk jaar anders zijn) duurt het ook enkele jaren voor we betrouwbare cijfers kunnen voorleggen over het effect van de LEZ. Niet getreurd 👉 cijfers uit andere Europese steden met een LEZ tonen duidelijk aan: een LEZ invoeren zorgt voor opvallend properder lucht. Niet te verwonderen dus dat er ondertussen meer dan 220 (!) Europese steden zijn met een LEZ.

3. Wat is de impact op de gezondheid van de LEZ?

Alleen wat de gezondheids- en milieu-impact betreft is het moeilijk om op basis van metingen uitspraken te doen over de impact van de LEZ, onder meer omdat de LEZ nog maar in 2020 werd ingevoerd en de gemeten concentraties in 2020 sterk beïnvloed werden door de coronamaatregelen. In Antwerpen, waar de LEZ in 2017 werd ingevoerd en er al een langere tijdsreeks beschikbaar is om te vergelijken, wordt een grotere daling aan roet geobserveerd in en aan de rand van de LEZ in vergelijking met buiten Antwerpen.

De modellering in de Gentse LEZ-uitbreidingsstudie gaf wel duidelijke milieu- en gezondheidswinst. 👉 De LEZ in Gent zorgde in 2020 (zonder de impact van corona) voor minder uitstoot in vergelijking met een scenario zonder LEZ: maar liefst de helft minder roetuitstoot, 20 % minder fijn stofuitstoot en 8 % minder stikstofoxide.

De lage-emissiezone zorgde voor een versnelde ‘vergroening’ van het wagenpark, en wel tweemaal sneller dan in de rest van Vlaanderen. Een oude dieselwagen met euronorm 1 stoot meer dan 100 keer meer roetdeeltjes uit dan een recente verbrandingsmotor, ook een euronorm 4 stoot nog steeds 60 maal meer roetdeeltjes uit dan een recente verbrandingsmotor.

👉 Door die wagens uit de Gentse stadskern te halen is de uitstoot van kankerverwekkende roetdeeltjes met meer dan de helft gedaald. Dat is een resultaat waar we fier op zijn. Minder en schoner verkeer, dat is beleid dat inzet op gezondheid. En dat is net wat we doen in Gent: door tegelijkertijd in te zetten op circulatieplannen (minder verkeer) en LEZ (schoner verkeer) is in Gent de uitstoot van schadelijke en ongezonde stoffen sterk gedaald.

Expert Roeland Samson: “We hebben nood aan beide: een lage-emissiezone die de zwaarste vervuilers eruit haalt én een circulatieplan dat zo weinig mogelijk verkeer samenbrengt. Die combinatie maakt dat de LEZ in Gent een goed functionerend iets is.”, DM 20/8/2021

Bronnen:
VMM - Jaarrapport 2021 Luchtkwaliteit in Gent
Uitbreidingsstudie Lage-emissiezone Gent

4. Ik woon in de rand van Gent. Heb ik dan ook voordeel aan de LEZ? 

Zeker! Door maatregelen als de LEZ worden onze auto’s sneller schoner. Daarvan profiteert iedereen mee. De lage-emissiezone zorgde voor een versnelde ‘vergroening’ van het wagenpark in Gent, en wel tweemaal sneller dan in de rest van Vlaanderen. Zowel in de LEZ als in en rond Gent. 

We begonnen met het centrum omdat zich daar veel smalle straten met hoge woningen bevinden, waar de vervuiling lang blijft hangen. De bevolkingsdichtheid is er ook het hoogst, dus hier heeft de LEZ ook de grootste impact op de volksgezondheid. De LEZ is dus een goede zaak voor álle Gentenaars en haar bezoekers.

5. Als de LEZ werkt, waarom dan niet uitbreiden?

In 2020, het jaar waarin de LEZ werd ingevoerd, bestelde het Gentse stadsbestuur bij Transport & Mobility Leuven i.s.m. Vito een rapport over het effect van de huidige LEZ en over de mogelijkheden en obstakels om de LEZ uit te breiden. Uit de studie blijkt dat de LEZ uitbreiden zonder de R40 weinig zinvol is. Dat maakt een uitbreiding verkeerstechnisch meteen heel complex.

De uitbreidingsscenario’s geven een wisselend resultaat waarbij significante concentratiedalingen voornamelijk te vinden zijn op de invalswegen en R40.

Toch zijn voor alle uitbreidingsscenario’s de winsten van een uitbreiding bescheiden, onder meer omwille van de verwachte positieve effecten die de strengere toelatingsvoorwaarden (2025, 2028) in de huidige LEZ ook buiten deze zone zullen hebben, de zogeheten spill-over effecten.

Wanneer we op dit moment een uitbreiding van de LEZ zouden realiseren, valt de kosten-batenanalyse een pak minder voordelig uit dan bij de invoering in 2020. De grootste winst die we nu zouden kunnen boeken, zit bij de NOx-emissies, maar dat effect is beperkt tot een winst van 3 jaar en houdt geen rekening met de spill over-effecten die ook buiten de zone van de LEZ geboekt worden. 

In een tweede fase, met de toelatingsvoorwaarden die verstrengen in 2025 en 2028, zal de Gentse lage-emissiezone ook de uitstoot van stikstofdioxides door lokaal wegverkeer gevoelig doen dalen. Met de huidige lage-emissiezone zal de uitstoot van schadelijke stikstofdioxides in 2025 een kwart lager liggen dan zonder een lage-emissiezone, en in 2028 is dat zelfs een daling met bijna 40%.

👉 Dat zijn resultaten die tellen en die we met geen enkele andere maatregel konden boeken. Om eenzelfde resultaat op vlak van gezondheid te boeken als met een lage-emissiezone, zouden we 30% van alle auto's die rondrijden in Gent van de weg moeten halen.

6. Tegen betaling mogen bepaalde categorieën auto’s wel nog binnen. Wie betaalt, mag vervuilen dus?

Tegen betaling met een vervuilende auto de zone inrijden kan maar tijdelijk en voor een beperkt aantal voertuigen. Een tijdelijke toelating kan enkel voor dieselvoertuigen met Euronorm 4 en sommige specifieke voertuigen (markten, foren etc.).

Aan de invoering van de LEZ ging heel wat studiewerk vooraf. Zo weten we dat heel wat dieselwagens in 2020 tussen de 9 en 12 jaar oud waren. Voor veel mensen is dat nog te vroeg om hun auto te vervangen. De tijdelijke toelating dient daarom als overgangsmaatregel, zodat men zich kan voorbereiden op 2025, wanneer de normen strenger worden.

7. Is de LEZ geen asociale maatregel? 

Gent voorziet tal van premies en subsidies die mensen de overstap laten maken van de auto naar duurzaam vervoer. Wie minder middelen heeft, krijgt meer steun, zoals in de vorm van goedkope of zelfs gratis taxicheques of een verhoogde slooppremie.

Uiteraard zijn we niet blind voor de individuele gevolgen voor gezinnen die rijden met een oude en vervuilende wagen. Door de invoering van de Gentse lage-emissiezone hebben deze gezinnen vaak sneller dan voorzien een andere mobiliteitsoplossing moeten zoeken.

Met onze Gentse slooppremie hebben we gepionierd. Gentenaars die in de lage-emissiezones wonen en een auto hebben die niet toegelaten is in de lage-emissiezone kunnen rekenen op een premie als zij hun oude en vervuilende wagen lieten slopen. In aanloop naar de invoering van de lage-emissiezone in de periode 2017 tot eind 2020 werden 754 slooppremies uitgereikt. Zo ondersteunden we gezinnen bij de aankoop van een vervangend voertuig of een andere mobiliteitsoplossing. Op die manier hebben we de sociale gevolgen zoveel als mogelijk proberen verzachten.

Ook in voorbereiding van de verstrengde toelatingscriteria voor de lage-emissiezone in 2026, zorgen we ervoor dat Gentenaars de slooppremie kunnen aanvragen.

Op basis van de evaluatiestudie kozen we ervoor om de slooppremie uit te breiden naar alle Gentenaars met een laag inkomen en op te trekken tot 2.000 euro voor de sloop van een oude diesel. Zo geven we hen een stevige duw om zich hier op aan te passen.

Dit past in de bredere strijd tegen vervoersarmoede. Ook de gratis bus- en tramabonnementen tot 14 jaar, investeringen in wandelen en fietsen (de goedkoopste manieren om je te verplaatsen), het aangepaste rolstoelvervoer van de Minder Mobielen Centrale en de gratis shuttlebussen die (gratis) park-and-rides verbinden met het stadscentrum, maken deel uit van dat verhaal.

👉 Ontdek hier alle compenserende maatregelen!

Bronnen:
Vlaams Evaluatierapport lage-emissiezones
Gentse LEZ, Synthesenota Evaluatie Sociale Impact

8. Zijn de kansarmen niet vooral de dupe? 

Integendeel, de plaatsen waar de luchtkwaliteit vaak het slechtst is, is net in buurten met een groter aantal kwetsbare gezinnen. De meest kwetsbare mensen hebben bovendien de meeste gezondheidsbaten bij de invoering van een LEZ. Zij worden niet alleen meer blootgesteld aan luchtvervuiling, maar zijn ook gevoeliger voor de gezondheidsrisico's van luchtvervuiling. Opkomen voor gezonde lucht is dus ook opkomen voor zij die het meest kwetsbaar zijn. En dat is wat Groen doet. De invoering van de LEZ is net een sociale maatregel die zorgt voor een betere luchtkwaliteit, voor alle Gentenaars.  Lees ook meer daarover hier.

9. Wat doet de stad met de inkomsten van de LEZ?

De invoering van de LEZ is een dure zaak voor de stad. Hoewel heel wat mensen uitzonderingen aankopen om nog een bepaalde tijd de zone te mogen inrijden, kost de maatregel ook heel veel geld: personeelskosten, ontwikkelen van de nodige software, premies en subsidies, het plaatsen van camera’s voor de controles, enzovoort.

10. Auto’s vervuilen en worden aangepakt, maar wat met de grote industrie?

In de stad zijn er verschillende oorzaken van luchtvervuiling. Het verkeer is er daar één van, maar ook de industrie in de kanaalzone en de verwarming met houtkachels hebben invloed op de luchtkwaliteit. Daarom heeft de Stad Gent een pakket aan maatregelen gebundeld in een luchtactieplan. Dit ambitieuze plan kwam tot stand in samenwerking met de Vlaamse overheid, het Havenbedrijf Gent en de gemeenten Zelzate en Evergem. 

Veel bedrijven zijn zogeheten klasse 1-bedrijven. Dat betekent dat ze onder de bevoegdheid vallen van Vlaanderen. Daarom heeft Stad Gent voor het luchtactieplan samengewerkt met de Vlaamse overheid, met het Havenbedrijf Gent en buurgemeenten om luchtverontreiniging ambitieus aan te pakken.

✋ Belangrijk om weten: roet en fijn stof zijn vooral schadelijk als ze dicht in je buurt worden uitgestoten. Het is dus in de eerste plaats de uitstoot in de stad zelf die we moeten aanpakken.

Conclusie

Het is dus geen verhaal van kiezen. Het is juist het totaalpakket aan maatregelen, waaronder het invoeren van een lage-emissiezone, dat zorgt voor gezondere lucht. Bovendien is de uitstoot van roet en fijn stof vooral schadelijk in de nabije leef- en werkomgeving. Het is dus vooral de uitstoot in de stad zelf die moet dalen. Ons doel is te werken aan gezondere lucht voor iedereen ✅

Meer info vind je op lez2020.gent.