Dinsdag 23 juni keurde de gemeenteraad de nieuwe schoolreglementen voor de secundaire scholen van het stedelijk onderwijs goed. Daarmee is een belangrijke kaap genomen waarvoor de basis in de vorige legislatuur en in het bestuursakkoord werd gelegd. Uitgangspunt is actief pluralisme en het toelaten van levensbeschouwelijke kentekenen op school. Maar er kan ook ingegrepen worden bij problemen.

Iedereen heeft recht op een vrije schoolkeuze. Geen enkele leerling zou een andere studierichting dan de richting van eigen keuze moeten volgen, omdat het aanbod niet voor hem of haar openstaat. “Zo zijn er meisjes die mij persoonlijk vertelden dat ze graag dokter wilden worden, maar die hun schoolkeuze en dus ook hun toekomst hebben aangepast omdat ze geen hoofddoek mochten dragen op de school die die richting aanbood”, licht schepen van Onderwijs Elke Decruynaere toe. Dat is voor deze jongeren een belangrijk deel van hun identiteit. Buitenstaanders kunnen daar een mening over hebben. Iets anders is of wij daar als samenleving en als schoolbestuur verkrampt op moeten reageren of bang moeten voor zijn.

“Tegelijk zullen we bewaken dat de leerlingen niet onder druk worden gezet om religieuze symbolen te dragen. Bij het recht om 100% jezelf te kunnen zijn, hoort ook de plicht om dat andere leerlingen ook te gunnen. Onze scholen krijgen sanctioneringsmaatregelen om in te grijpen indien nodig. We geven de scholen ook de ruimte om als ze problemen voorspellen, daarop te anticiperen. Daarvoor volgt nog een duidelijk kader en begeleiding”, verduidelijkt Elke.

Grondwettelijk hof

Begin juni sprak het Grondwettelijk Hof zich nog uit over het thema. In de context van een situatie op een Brusselse hogeschool stelde het Hof dat een verbod -in bepaalde omstandigheden- kàn opgelegd worden. Er werd niet gesteld dat het moét. Een verbod kan namelijk alleen onder bepaalde voorwaarden overwogen worden. Vooreerst moet de vrije schoolkeuze gevrijwaard blijven. Stel dat alle scholen met een bepaalde opleiding de levensbeschouwelijke kentekenen zouden verbieden, dan beperkt dat, voor leerlingen voor wie dat belangrijk is, hun vrije schoolkeuze. Daarnaast moet een verbod ook proportioneel zijn, want het ontneemt rechten. Daarom moet een eventueel verbod altijd gerelateerd zijn aan een bepaald probleem in een welomlijnde context dat met meer gebruikelijke maatregelen (tijdelijk) niet kan opgelost worden.

“Er zijn meisjes die mij persoonlijk vertelden dat ze graag dokter wilden worden, maar die hun schoolkeuze en dus ook hun toekomst hebben aangepast omdat ze geen hoofddoek mochten dragen op de school die die richting aanbood.” Elke Decruynaere

Samen-leven ook op school

Het pedagogisch project van het Stedelijk Onderwijs is sinds 2014 gebaseerd op het principe van actief pluralisme: we respecteren ieders eigenheid. We kiezen voor scholen als weerspiegeling van onze maatschappij, waar gewerkt wordt aan het samen-leven.

Dat is niet altijd de makkelijkste weg. Maar we kunnen de uitdagingen waarmee we in onze maatschappij geconfronteerd worden, niet negeren in ons onderwijs. We willen werk maken van wederzijds begrip en respect voor iedereen. Ook op dat vlak kan een school een goede leercontext zijn. Elke Decruynaere: “Zeker nu de onverdraagzaamheid, polarisering, discriminatie en racisme internationaal en ook bij ons toenemen, is dit meer dan ooit aan de orde om hier zeer actief op te werken. Ik zie scholen dat ook doen en heb het grootste respect voor hun werk.”

De eerdere beleidskeuze om te vertrekken van dat actief pluralisme wordt nu vertaald in de schoolreglementen, maar ook – en vooral – in de scholen zelf.

De algemene afspraak is vanaf heden dat levensbeschouwelijke kentekens in de scholen van het stedelijk onderwijs toegelaten worden. Dit voor zover dit geen veiligheids- of hygiënenormen schendt. Scholen kunnen afwijken van deze regeling in het eigen schoolinterne reglement mits argumentatie. De regeling onderstreept dat er op school geen plaats is voor bekeringsijver, discriminatie noch propaganda.

Het reglement letterlijk

Omdat nuance in dit dossier van belang is geven we je graag exact mee op welke manier dit wordt verwerkt in de verschillende schoolreglementen. In de aanpassing van de schoolreglementen van de scholen van het Stedelijk Secundair Onderwijs, wordt een artikel toegevoegd, met vijf onderdelen: 

1. Geen plaats voor bekeringsijver of indoctrinatie. Vooreerst wordt gesteld dat leerlingen het recht hebben om zichzelf te zijn, zonder dat dat recht vrijblijvend is.
2. Leerlingen hebben ook de plicht om de individuele rechten van de ander te respecteren.
3. Vervolgens worden uitzonderingen voorzien voor specifieke onderwijscontexten waarvoor andere veiligheids- of hygiënevoorschriften gelden. Denk hierbij vooral aan technische of beroepsopleidings-contexten waarbij veiligheid voorop staat.
4. Verder worden bepalingen voorzien waarbinnen een school, omwille van de schoolspecifieke context, tijdelijk van dit algemeen principe kan afwijken. Let wel: dit kan niet gebaseerd zijn op meningen, maar op de inschatting van het schoolklimaat.
5. En last but not least onderstreept het schoolreglement dat er op school geen plaats is voor en kan opgetreden worden tegen discriminatie, indoctrinatie of bekeringsijver.

Op basis van dit juridisch kader werd aan de scholen gevraagd of ze de generieke regeling zouden volgen vanaf 1 september 2020  en of er factoren zijn in hun schoolcontext waardoor ze willen afwijken van de regeling. Welke beslissing scholen in deze ook maken, ze zullen kunnen rekenen op deskundige ondersteuning, vanuit het stedelijk onderwijs, maar ook van externe experts. Er is ondersteuning mogelijk vanuit o.a. Unia, Cavaria, OVSG en een vormingsaanbod van Stad Gent. Er zal nu een begeleidingstraject gemaakt worden op maat van de school, daar waar daar nood aan is.

Een bewuste keuze

“Uiteraard ben ik me ervan bewust dat het toelaten van levensbeschouwelijke kentekens op school voor moeilijke situaties kan zorgen. Er kàn groepsdruk ontstaan, bekeringsijver en zelfs propaganda. Maar die situaties kunnen zich ook voordoen daar waar er een verbod geldt op levensbeschouwelijke kentekens. Net zoals ook racisme, discriminatie en homofobe uitspraken voorkomen op scholen. En laat ons absoluut niet uitgaan van problemen maar een mandaat en vertrouwen geven aan leerkrachten, begeleiders en directies”, licht Elke toe.

De scholen zelf zijn vragende partij voor een duidelijke lijn hieromtrent. Welnu, met deze nieuwe schoolreglementen wordt die gegeven. Het komt erop aan daarmee aan de slag te gaan, in alle omstandigheden. “Onze scholen werken, met vallen en opstaan, elke dag aan een schoolklimaat waar respectvol met meningsverschillen wordt omgegaan. En ze krijgen daarvoor van mij veel respect”, zo besluit Elke.

Zoveel meer dan wat je draagt

Groen-gemeenteraadslid Fourat Ben Chikha volgt dit dossier op. Hij sloot zijn tussenkomst afgelopen dinsdag af met de volgende woorden: “Wat hebben Malala Yousafzai als Pakistaanse kinderrechtenactiviste en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, Amerikaans congreslid Ilhan Omar en toekomstig Groen-schepen Hafsa El-Bazioui met elkaar gemeen.”

“Ze laten zich niet reduceren tot wat ze al dan niet dragen. En daardoor inspireren ze zoveel generaties jonge meisjes met of zonder hoofddoek, om zonder terughoudendheid te blijven vechten voor hun dromen. En dit zullen zelf de luidste roepers niet kunnen tegenhouden. I rest my case”, zo sprak Fourat duidelijk.