"Het is tijd dat Vlaanderen het verschil maakt voor álle kinderen."

Gratis maaltijden op school zijn een wapen tegen kinderarmoede én boosten hun taalvaardigheid en lifeskills. De onderzoeksresultaten van het project Lekker(s) op School bewezen deze week zwart op wit de voordelen van de pedagogische maaltijd.

In het project 'Lekker(s) op School' krijgen de kleuters van acht Gentse scholen sinds september 2021 gratis of zo goed als gratis maaltijden of tienuurtjes en gepimpte brooddozen.

Een wetenschappelijk team mat de impact van het project en heeft nu een rapport klaar over de resultaten: gezonde en gemeenschappelijke schoolmaaltijden helpen in de strijd tegen kinderarmoede en hebben een positieve impact op eetpatronen en aanwezigheden op school.

"Dit is te belangrijk om niets mee te doen." - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

Dit is te belangrijk om niets mee te doen. Evita Willaert, schepen van Onderwijs

'Lekker(s) op School', een project van de Stad Gent, loopt van september 2021 tot juni 2025 in acht kleuterscholen. Er werden 3 verschillende maaltijd-scenario's getest.

In twee scholen krijgen alle kleuters gratis of heel goedkope warme maaltijden, in drie andere scholen krijgen alle kleuters een '10-uurtje' of worden hun brooddozen aangevuld, en in nog drie andere scholen is er een korting op warme maaltijden voor lage-inkomensgezinnen.

"Structureel armoede aanpakken gebeurt ook in onze scholen, als plek waar alle kinderen te vinden zijn." - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

Structureel armoede aanpakken gebeurt ook in onze scholen, als plek waar alle kinderen te vinden zijn. Evita Willaert, schepen van Onderwijs

Dit project wordt gecoördineerd in een samenwerking van het OCMW en het Onderwijscentrum Gent. Het onderzoeksteam van HIVA-KULeuven en Equality Research Collective van HOGENT testte de impact van de verschillende modellen en stelt nu de resultaten voor.

De resultaten zijn overtuigend

Het project scoort goed. Uit het onderzoek blijkt dat gezonde en betaalbare maaltijden een positieve impact hebben op het eetpatroon van kleuters, op school maar zelfs ook thuis.

Deelnemende kleuters zijn bovendien minder vaak afwezig op school. Dat maakt dat ze meer leer-tijd hebben. 

De evaluatie toont dat een scenario waarbij álle kleuters een maaltijd krijgen de meest positieve effecten heeft, vooral omdat er dan ook een focus op sensibilisering en gezondheidseducatie mogelijk is.

School als vindplaats

Zo'n scenario hoeft niet per se neer te komen op de schouders van de (kleuter)leerkracht. Een goede begeleiding, ook logistiek, moet voorzien worden. De school wordt dan beschouwd als de vindplaats van de kinderen, de locatie. Maar bijkomende ondersteuning is nodig en kan bijvoorbeeld ook uit de hoek van Welzijn en Gezondheid  komen. 

In de kleuterklas is het perfect denkbaar dat kleuters en een begeleider samen eten, tijdens de schooltijd. Het gaat dan over meer dan alleen het eten op zich.

"In Gent nemen we een voortrekkersrol op, maar of je met een volle maag in de klas zit, mag toch niet bepaald zijn door waar je wieg stond?" - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

De klas komt tot rust in de eigen omgeving, ze dekken samen de tafel en ruimen nadien af, er wordt over het eten gepraat dus de woordenschat verruimt, er wordt geproefd etc.

Het is een kwalitatief moment samen, dat vele lifeskills aanleert. Deze zogenaamde 'pedagogische maaltijd' wordt dus een leermoment voor de hele klas. Dat scenario kost meer, maar zeker in scholen met veel kansarme leerlingen wegen de voordelen op tegen de kostprijs, op korte én lange termijn.

"Dit onderzoek bevestigt de voordelen van (quasi) gratis schoolmaaltijden. In Gent nemen we een voortrekkersrol op, maar of je met een volle maag in de klas zit, mag toch niet bepaald zijn door waar je wieg stond?"

"Het is tijd dat Vlaanderen het verschil maakt voor álle kinderen", zegt Evita Willaert, schepen van Onderwijs.

Wat zijn de aanbevelingen?

De resultaten leggen de impact bloot van de pedagogische maaltijd op de ontwikkeling van kinderen: door samen te eten en samen met voeding bezig te zijn, boeken kleuters duidelijke leerwinst.

"De pedagogische maaltijd als gezamenlijk moment in de kleuterklas biedt veel leerwinst aan de kinderen. Het is het aanleren van een life skill, wat perfect past in het onderricht aan kleuters."

"De pedagogische maaltijd als gezamenlijk moment in de kleuterklas biedt veel leerwinst aan de kinderen." - Ides Nicaise, onderzoeker HIVA, KULeuven

"Bovendien verhoogt de aanwezigheid van kinderen als voeding wordt aangeboden op school, waardoor de leertijd om de life skills te verwerven, vergroot", zegt Ides Nicaise, onderzoeker HIVA, KULeuven.

Het onderzoeksteam beveelt een universeel aanbod voor alle kinderen aan. Ook een focus op eetbeleving, begeleiding bij de maaltijd, het sensibiliseren van ouders en het ontwikkelen van een eet- en leerklimaat is belangrijk.

Tot slot is een samenwerking tussen beleidsdomeinen en bevoegdheidsniveaus noodzakelijk voor een goed project. 

Welzijn en onderwijs

Minister Weyts stelt dat scholen vooral moeten lesgeven en zich niet zozeer met maaltijden moeten bezighouden. Dit onderzoek wijst echter uit dat er een groot pedagogisch element zit in dit initiatief.

Het bleek heel duidelijk in het onderzoek dat scholen die hierin stapten met hun eerste kleuterklas heel veel winst hadden geboekt tegen de tijd dat die kindjes in de derde kleuterklas zaten. Ze hadden een grotere woordenschat en meer knowhow omtrent tafelgewoonten.

Niet de leeftijd van de leerplicht, maar het aanbieden van de maaltijd zorgt ervoor dat kinderen op school zijn.

Bovendien was er ook een opmerkelijke winst op aanwezigheidsgraad van kinderen, wat het onderwijs uiteraard rechtstreeks ten goede komt.

Niet de leeftijd van de leerplicht, maar het aanbieden van de maaltijd zorgt ervoor dat kinderen op school zijn. De invloed op het slagen van onderwijs, het faciliteren van dat lesgeven waar onze minister over spreekt, is dus ook zeer duidelijk zichtbaar.

"Kinderarmoede bestrijd je niet door ideologische stellingenoorlogen. Je doet dat wel door de handen uit de mouwen te steken en te doen wat wetenschappelijk bewezen wérkt." - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

"Vlaanderen beloofde aan het begin van deze legislatuur dat ze de kinderarmoede zouden halveren, maar kinderarmoede bestrijd je niet door ideologische stellingenoorlogen."

"Je doet dat wel door de handen uit de mouwen te steken en te doen wat wetenschappelijk bewezen wérkt. Zó pak je kinderarmoede aan. In Gent doen we dat gewoon", zegt Evita Willaert, schepen van Onderwijs.

Ambitie voor samenwerking op Vlaams niveau

Het ideale scenario is dan ook dat dit project niet alleen in Gent wordt uitgerold. De Gentse kinderen van de deelnemende scholen van dit netoverschrijdend project hebben al twee jaar kunnen van genieten van de voordelen.

Dit zou volgens ons in elke school en in elke stad mogelijk moeten kunnen zijn, wat enkel kan via een samenwerking op Vlaams niveau. Daar streven we dan ook naar.

"Aan de mensen die zich afvragen wie de kost van de maaltijden zal betalen: de economische baten voor de samenleving zijn groter dan de kost. De maaltijdkost verdient zichzelf minstens dubbel terug op gezondheid." - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

"Aan de mensen die zich afvragen wie de kost van de maaltijden zal betalen: de economische baten voor de samenleving zijn groter dan de kost. De maaltijdkost verdient zichzelf minstens dubbel terug op gezondheid." 

"Niets doen zorgt juist voor meer druk op scholen, die het dan maar zelf oplossen. Dan pas weegt het op hun onderwijsbudget! Wij doen niet aan ´Trek je plan, scholen’", zegt Evita Willaert, schepen van Onderwijs.

De onderzoekers stellen bovendien dat de kost van de schoolmaaltijden minstens dubbel wordt teruggewonnen op lange termijn, op vlak van volksgezondheid.

Die winst wordt ontvangen op Vlaams en federaal niveau, dus het is niet meer dan rechtvaardig dat er dan ook investeringen van die kant komen in de toekomst. Een goede samenwerking van de verschillende niveaus, dat is de droom en de inzet!

"'Gratis bestaat niet', wie dat schrijft, maakt een karikatuur van de aanbevelingen en negeert de uitstekende resultaten bij de kinderen." - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

"De overduidelijke aanbevelingen van het onderzoek naar (quasi) gratis schoolmaaltijden raken een gevoelige snaar bij tegenstanders, merk ik. 'Want gratis bestaat niet en wie zal dat betalen? En 't zijn toch niet weer de leerkrachten die het erbij moeten nemen zekerst?'"

"Wie dat schrijft, maakt een karikatuur van de aanbevelingen en negeert de uitstekende resultaten bij de kinderen", besluit Evita Willaert, schepen van Onderwijs.

Meer lezen? Het thema werd afgelopen week veelvuldig opgepikt in de pers.

Lees hier bijvoorbeeld het artikel van De Standaard: https://www.standaard.be/cnt/dmf20231203_97886532 of op vrt.be: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/12/02/lekkers-op-school

Blijf op de hoogte

Wil je wekelijks op de hoogte blijven van het belangrijkste politieke nieuws van onze Groene schepenen en gemeenteraadsleden? Schrijf je dan in voor onze fractienieuwsbrief.