"Het kan toch niet zijn dat onderwijs afhankelijk wordt van de dikte van onze portemonnee?" - Evita Willaert, schepen van Onderwijs  

Hoewel de grote vakantie is aangebroken, zijn veel schooldirecties nog volop bezig met de voorbereiding van het volgende schooljaar. Velen moeten hun teams nog aanvullen, om voor elke klas of voor elk vak een leerkracht te vinden tegen 1 september.

Het lerarentekort vormt dé grootste uitdaging waar ons Vlaamse onderwijs mee te kampen heeft. We kunnen debatteren over de eindtermen, infrastructuur of werkingsmiddelen voor scholen, om kwaliteitsvol onderwijs te waarborgen voor alle leerlingen.

"Hoe kan je spreken over een lat waar leerlingen overheen moeten, als er niemand is om de lat vast te houden?" - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

Maar hoe kan je spreken over een lat waar leerlingen overheen moeten, als er niemand is om de lat vast te houden? En hoewel de scholen manieren zoeken om de impact ervan te minimaliseren, zijn er wel degelijk gevolgen voor onze leerlingen.

Vervanger gezocht

Gelukkig vinden we in ons land nog voldoende leerkrachten om het schooljaar op te starten. Op 1 september zal er voor de meeste klassen en vakken een leerkracht gevonden zijn.

Maar het probleem start van zodra een leerkracht uitvalt en moet vervangen worden. Het lerarentekort situeert zich momenteel voornamelijk op de 2e lijn: die van de vervangers.

Het is moeilijk om voor elk vak of elke klas een geschikte vervanger te vinden. Er is een algemeen tekort aan vervangende leerkrachten, met uitschieters voor enkele vakken. En dat tekort bouwt zich op naarmate het schooljaar vordert.

Meer aandacht voor ZORG op school

Nog een verontrustende trend waar Evita eerder al over schreef: "De zorg op school lijdt vaak als eerste onder het lerarentekort. In de scholen hoor ik steeds luider de roep om onderwijs en zorg veel dichter bij elkaar te brengen."

"We kunnen niet van leerlingen verwachten dat ze optimaal leren als ze met honger of een hoofd vol piekergedachten in de klas zitten. De lange wachtlijsten in de zorg en jeugdzorg zijn problematisch omdat de problemen niet wachten. Scholen kunnen de ogen niet sluiten voor de problemen van hun leerlingen."

"Minister van Onderwijs Ben Weyts heeft misschien de theoretische luxe om te zeggen: 'Zorg is geen prioriteit voor het onderwijs' maar elke directeur en leerkracht weet dat ze die keuze niet hebben." - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

"Minister van Onderwijs Ben Weyts heeft misschien de theoretische luxe om te zeggen: “Zorg is geen prioriteit voor het onderwijs”, maar elke directeur en leerkracht weet dat ze die keuze niet hebben."

"Ik merk dat scholen alles uit de kast halen om met de leerlingen én hun zorgnoden om te gaan, maar hun mogelijkheden zijn beperkt en hun draagkracht -onder andere door het lerarentekort- is niet oneindig."

Onderwijs afhankelijk van onze portemonnee?

Elisabeth Meuleman, Vlaams parlementslid voor Groen, wees terecht op nog een andere evolutie in het onderwijs. Niet minder dan 40% van de leerlingen volgt bijles. En het aantal leerlingen dat bijles krijgt is op één jaar tijd verdubbeld.

"Ik vind dit een zéér zorgwekkende trend! Bijna de helft van onze leerlingen voelt de nood aan extra les, buiten het reguliere onderwijs. Het lesgeven verplaatst zich op die manier voor een substantieel aandeel buiten de schoolmuren, naar privatisering dus."

"Het kan toch niet de bedoeling zijn dat ouders verplicht worden om bijles te betalen, zodat de leerlingen effectief alle leerstof aangeleerd zouden krijgen?"

"Dat leerlingen aanvoelen dat ze geen volgende stappen kunnen zetten naar een vervolgopleiding, naar het hoger onderwijs of naar de arbeidsmarkt, zonder dat ze de tekorten die ze eventueel tijdens de schooluren opliepen in te halen. Dat maakt me bezorgd, over de impact van het lerarentekort op hun toekomst en op dat van onze maatschappij.

"Het kan toch niet zijn dat onderwijs afhankelijk wordt van de dikte van onze portemonnee?" - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

"En die bijlessen zijn niet gratis! Het kan toch niet dat de mate waarin een jongere onderwijs krijgt, afhankelijk wordt van de financiële mogelijkheden van de ouders?"

Wegvallende examens in het secundair onderwijs

"Nog een evolutie die gelinkt is aan het lerarentekort: wanneer leerlingen voor een bepaald vak gedurende meerdere weken geen leerkracht hebben, dan kregen zij de voorziene leerstof niet aangeleerd. In zo’n geval is het moeilijk om hen er over te ondervragen op een examen."

In het Vlaams parlement werd onlangs gesteld dat maar liefst 4 op de 10 middelbare Vlaamse scholen examens moesten aanpassen of zelfs volledig schrappen vanwege het nijpende lerarentekort. Dit is een alarmerende situatie!

"Voor het tweede schooljaar op rij werd ik op de gemeenteraadscommissie bevraagd of er ook in Gent examens weggevallen waren."

"Ik heb geen globaal zicht op de situatie in alle Gentse scholen, maar in het stedelijk onderwijs was er wel degelijk een impact van het lerarentekort op de examens. De stedelijke scholen geven wel aan dat ze doordachte afwegingen maken en examens pas schrappen als laatste optie*."

Beleid onder de loep: Nood aan structurele maatregelen

Als lokaal bestuur en inrichtende macht zetten we volop in om het lerarentekort aan te pakken. In Gent zetten we in op het toeleiden van mensen naar het beroep van leerkrachten en op het ondersteunen van onze leerkrachten bij de uitdagingen die een grootstedelijke context met zich meebrengen.

Dat doen we via projecten van het Onderwijscentrum. Ook zetten meerdere scholen van het stedelijke net in op proeftuinen, experimenten in de scholen om de job haalbaar te houden. Zij zetten daarbij in op mogelijkheden op verdere professionalisering, op een herziening van de schoolopdracht et cetera.

Maar we moeten eerlijk zijn, de mogelijkheden op lokaal niveau zijn beperkt. We moeten dus niet alleen onze leerlingen evalueren, maar ook het Vlaams beleid onder de loep nemen. Wil de minister slagen voor zijn eindexamen dan hebben we nood aan een duidelijke visie in plaats van minuscule maatregelen die als paddenstoelen uit de grond schieten.

"Wat we dringend nodig hebben, zijn structurele maatregelen die ervoor zorgen dat jonge mensen in de eerste plaats voor het onderwijs kiezen én blijven kiezen." - Evita Willaert, schepen van Onderwijs

Wat we dringend nodig hebben, zijn structurele maatregelen die ervoor zorgen dat jonge mensen in de eerste plaats voor het onderwijs kiezen én blijven kiezen. Leerlingen kunnen enkel schitteren met voldoende leerkrachten die hun potentieel laten stralen.

Wil de minister slagen voor zijn eindexamen, dan is een duidelijke visie nodig in plaats van maatregelen die als paddenstoelen uit de grond schieten, maar geen structurele, duurzame oplossingen bieden. Al onze leerlingen – niet alleen zij van wie de ouders bijles kunnen betalen - verdienen niets minder dan dat.

*Evaluatie is meer dan alleen examens

Enerzijds zetten de scholen niet alles in op de eindevaluatie in de klassieke proefwerkperiode. Meer en meer wordt “breed geëvalueerd”. Dat betekent dat er niet alleen op het proefwerk, maar op verschillende momenten en op uiteenlopende manieren wordt beoordeeld hoever een leerling staat.

Ook vangen scholen eventuele tekorten op binnen de graad, dat zijn 2 samenhorende schooljaren (vb 1e + 2e middelbaar). In het secundair onderwijs gelden de eindtermen namelijk per graad. Dat biedt de scholen wat ruimte. Leerstof kan waar nodig worden verschoven over 2 jaar. Zo kan er worden aangevuld of verder uitgediept, zodat de leerlingen op het einde van de graad toch alle noodzakelijke leerstof aangeleerd kregen. Tot slot wordt soms ook een beperkter eindexamen gegeven.

Blijf op de hoogte

Wil je wekelijks op de hoogte blijven van het belangrijkste politieke nieuws van onze Groene schepenen en gemeenteraadsleden? Schrijf je dan in voor onze fractienieuwsbrief.