Stel dat in Vlaanderen een waterbom valt zoals die van afgelopen zomer in de Vesdervallei. Dan worden 80.000 woningen getroffen en loopt de schade op tot meer dan 8 miljard euro. Dat blijkt uit een nieuwe studie van de Vlaamse Waterweg. Met 3 miljard euro schade zou de vooral de regio rond Gent hard getroffen worden. Dat is veel meer dan tot nu toe gedacht. Maar de oplossing ligt klaar. Het is tijd om versneld werk te maken van een ring van natuurgebieden rond Gent, een groene delta die het water kan opvangen in geval van nood, zeggen Filip Watteeuw en Tine Heyse.

Extreme regen en zeespiegelstijging

De nieuwe Vlaamse studie gaat uit van een regenbui vergelijkbaar met de waterbom in de omgeving van Spa: 230 mm neerslag op 2 dagen. Er wordt ook uitgegaan van een zeespiegelstijging van 60 centimeter, een gevolg van de klimaatopwarming.

In die extreme omstandigheden is de omgeving van Gent extra kwetsbaar, zo blijkt nu. In de Ringvaart rond Gent komt het water van Leie en Bovenschelde samen. Het hoge debiet in die rivieren leidt tot grote overstromingen in de regio rondom Gent.

Elektriciteitscentrale onder water

“We hopen dat Vlaanderen de handschoen opneemt en meer investeringen doet om ons te beschermen. Dat is ook nog eens goed voor de natuur, zo blijkt uit het succes van de Sigmawerken.” - Tine Heyse en Filip Watteeuw, schepenen in Gent

In tegenstelling tot de Ardennen zullen er geen kolkende rivieren door de stad stromen. Het reliëf is hier vlak en de ringvaart beschermt de stad. Maar woningen, scholen, ziekenhuizen en zelfs een elektriciteitscentrale zouden diep onder water komen te staan.

In alle eerlijkheid, dit is een zeer onwaarschijnlijk scenario. Zo’n bui komt maar eens in de 10.000 jaar voor. Maar dat betekent niet dat we ons niet moeten voorbereiden. De opwarming van het klimaat zal gepaard gaan met extreme regenval. Dat staat vast.

Of we ons voorbereiden op een bui die om de 10.000 jaar voorkomt, dan wel om de 100 jaar, de oplossingen zijn dezelfde.

Groene delta rond de stad

Rond Gent moet een groene delta komen van overstroombare gebieden. Daar moet het water opgevangen worden. Die gebieden zullen de stad beschermen. Tegelijkertijd zorgen ze voor nieuwe natuur en recreatie.

We moeten meer ruimte maken voor water en de natuurlijke sponswerking van de bodem en waterbuffering van de natuur versterken. Ook landbouwgebieden kunnen daar een rol in spelen. 

Werk maken van Gentse Zwin en Sigma

Rond Gent liggen heel wat kansen om water op te vangen. Voor een aantal grote projecten zijn de plannen klaar, maar is het wachten op uitvoering door de Vlaamse overheid. Het Gentse Zwin is daar een voorbeeld van.

Door de getijdennatuur langs de bocht van de Zeeschelde aan Gentbrugge te laten versmelten met de Gentbrugse Meersen en de Damvallei kan er een groenpool ontstaan van bijna 600 hectare. Die kan een robuuste buffer vormen tegen overstromingen, terwijl het leefgebied vormt voor heel wat bedreigde soorten en een trekpleister is voor fietsers en wandelaars.

Vlaamse verantwoordelijkheid

Stroomafwaarts langs de Schelde tussen Gent en Wetteren staan verschillende Sigmaprojecten op de planning, maar die wachten op uitvoering. Die gebieden zijn cruciaal om de stad te beschermen tegen overstromingen bij een combinatie van springtij en overvloedige regen.

“Meer ruimte creëren voor de rivieren is een Vlaamse verantwoordelijkheid”, zeggen Filip Watteeuw en Tine Heyse, schepenen in Gent.

“We hopen dat Vlaanderen de handschoen opneemt en meer investeringen doet om ons te beschermen. Dat is ook nog eens goed voor de natuur, zo blijkt uit het succes van de Sigmawerken.”

Twee vliegen in één klap

Ook stroomopwaarts, langs de Bovenschelde en de Leie, liggen er heel wat kansen. In en rond de Scheldemeersen in Merelbeke, een gebied van honderden hectare groot, kan nog meer ruimte gemaakt worden voor water.

Ook langs de Leie kunnen overstroombare natuur- en landbouwgebieden als waterbuffer ingericht worden, net zoals het Wonderwoud, de nieuwe groenpool in Lochristi en Oostakker.

Moervaartvallei

Ook het netwerk van natuurgebieden rond de Vinderhoutse Bossen en de Vallei van de Oude Kale, een gebied van ongeveer 1.000 hectare op grondgebied van de gemeenten Gent, Lievegem en Deinze, kan ingericht worden als buffer.

Dat we in één klap de stad groener maken, ruimte creëren voor natuur en recreatie en de open ruimte beschermen is mooi meegenomen.

De groene delta wordt vervolledigd door de Moervaartvallei, een uitgestrekt en laaggelegen gebied met weinig bebouwing langs de haven. Daar liggen mogelijkheden om heel veel water te bufferen.

We hebben in Vlaanderen al veel ervaring met de inrichting van overstromingsgebieden. Meer ruimte creëren voor water heeft al bewezen zeer doeltreffend te zijn.

Afgelopen najaar werden de overstromingsgebieden uit het Sigmaplan ingezet om ons te beschermen, onlangs nog bij het springtij als gevolg van storm Ciara. Die kennis moeten we verder inzetten.

Bevestiging bestaande Gentse studie

De nieuwe Vlaamse studie bevestigt eerder onderzoek van de stad Gent zelf. De Gentse studie gaat uit van een bui waarvan de intensiteit eens in de 100 jaar voorkomt. Ook deze studie gaf aan dat de schade groot zou zijn.

De stad is aan de slag gegaan met de aanbevelingen in de eigen studie. Zo gaan we door met de heraanleg van rioleringen in prioritaire wijken en met afkoppeling van het regenwater. Het is een werk van lange adem, maar het gaat gestaag vooruit.

Noodscenario per wijk

Ook zetten we in op ontharding, infiltratie en bijkomende natte natuur. Zo verhogen we de natuurlijke sponswerking van de bodem.

Ten slotte zetten we sterk in op noodplanning. Voorkomen dat zo'n waterbom valt, dat kan niet. Maar we kunnen ons wel goed voorbereiden. Daarom stellen we in de stad nu noodscenario’s op, wijk per wijk. Het gaat daarbij over praktische zaken als waar er zandzakjes moeten komen of wie de coördinatie opneemt.

Het is onmogelijk om te voorspellen wanneer en waar de volgende waterbom zal vallen. Maar we kunnen ons er wel op voorbereiden en grote schade voorkomen. Dat we in één klap de stad groener maken, ruimte creëren voor natuur en recreatie en de open ruimte beschermen is mooi meegenomen.

Blijf op de hoogte

Wil je wekelijks op de hoogte blijven van het belangrijkste politieke nieuws van Groen Gent? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.