Tine op de COP26

Begin november ging Tine Heyse naar de COP in Glasgow, met de trein. Als klimaatschepen van Gent, maar vooral als covoorzitster van Climate Alliance, een klimaatnetwerk van 1800 Europese steden en regio’s. Ze deelde er ervaringen over voedsel en sociaal klimaatbeleid en had er ontmoetingen met vertegenwoordigers van inheemse volkeren, officiële delegaties en onze federale minister van Energie.

Overdonderend

Zelfs al was ik op eerdere COPs, toch blijft zo’n internationale klimaattop een overdonderende ervaring. Zoveel mensen, uit zoveel landen, zoveel evenementen, acties en gesprekken. Heel de wereld is hier bijeen om de klimaatopwarming aan te pakken. Dat geeft hoop.

Ik zal geen allesomvattende beschouwingen geven, daarvoor is het nog te vroeg. Maar wil ik mijn persoonlijke indrukken en inzicht graag delen. Wat neem ik mee in mijn werk als klimaatschepen in Gent van mijn drie dagen in Glasgow?

Klimaatbeleid zal sociaal zijn of niet zijn. Maar ook: een zwak klimaatbeleid is nog het minst sociaal van al. Want het zijn net de meest kwetsbaren die de gevolgen zwaar zullen voelen.
Een ambitieus klimaatbeleid gaat ook over transitie in landbouw en voedsel. Veel lokale overheden beseffen dat, maar aan de onderhandelingstafel blijft het thema onderbelicht.
Klimaatactivisten zijn broodnodig om de klimaatdoelstellingen veel scherper te krijgen. Ze moeten druk blijven uitoefenen. Ook ambitieuze steden zijn broodnodig. Zij moeten de weg tonen, barrières in kaart brengen en aan de kar trekken.

Sociaal beleid vereist klimaatbeleid

"Klimaatbeleid zal sociaal zijn of niet zijn." Tine Heyse, schepen van Klimaat en Milieu.

Vanuit Climate Alliance werd ik uitgenodigd om te spreken op een side event over energiearmoede en het betrekken van kwetsbare groepen. Daar kon ik ons Gents sociaal klimaatbeleid uit de doeken doen. Dat is er vooral op gericht om kwetsbare mensen te helpen hun woningkwaliteit te verbeteren en hun energiefactuur te laten dalen. Dat klimaatbeleid sociaal moet zijn, zit in ons Gents DNA.

Maar hoe langer hoe meer, en zeker na veel input van mensen op de COP, ben ik er van overtuigd dat er geen sociaal beleid kan zijn zonder klimaatbeleid. De impact van klimaatwijzigingen treft immers kwetsbare mensen harder.

Armere regio’s en landen worden minstens even hard en vaak harder getroffen, ook al dragen/droegen ze in verhouding veel minder bij tot die klimaatwijzigingen. Bovendien hebben die mensen minder middelen om zich aan de klimaatimpact aan te passen.

Een weinig ambitieus klimaatbeleid is dus per definitie asociaal. Uiteraard moet er bij de uitwerking van concrete maatregelen bekeken worden dat die het kwetsbare mensen niet moeilijker maken. Bij een goed klimaatbeleid dragen de sterkste schouders meest bij aan de oplossing en wordt de positie van kwetsbare mensen versterkt.

Transitie nodig voor landbouw en voedsel

"Een ambitieus klimaatbeleid gaat ook over transitie in landbouw en voedsel." Tine Heyse, schepen van Klimaat en Milieu.

In Glasgow ondertekende ik voor de stad Gent de ‘Glasgow Food and Climate Declaration’. Stad Gent sluit zich zo aan bij vooraanstaande steden als SãoPaulo, Parijs en Bristol.

Met die ondertekening erkennen we niet alleen de problemen die het huidige voedselsysteem met zich meebrengt, maar engageren we ons tot het uitwerken van een integrale voedselstrategie. Iets waar we in Gent al mee bezig zijn. Denk maar aan het Restorestje, Foodsavers, duurzame schoolmaaltijden of de zelfplukboerderij die op OCMW-landbouwgrond in Afsnee.

Inzetten op voedsel en landbouw is voor het klimaat cruciaal. Het huidige globale voedselsysteem is verantwoordelijk voor zowat één derde van de broeikasgassen en draagt aanzienlijk bij tot biodiversiteitsverlies. Iets waar het nog veel te weinig over gaat aan de onderhandelingstafel van de COP. Gelukkig nemen steden en gemeenten hier het voortouw, wereldwijd.

Prijs in Leipzig

Tijdens de COP kwam vanuit Leipzig het nieuws binnen dat we als stad een Eurocities Award hebben gekregen voor Gent en Garde, onze lokale voedselstrategie. Dit is een mooie beloning, niet alleen voor de Stad, maar ook voor de Gentse Voedselraad en alle Gentenaars, Gentse ondernemers en organisaties die kiezen voor plantaardig en lokaal en hun beste beentje voorzetten om voedselverspilling tegen te gaan. Natuurlijk willen we onze voedselstrategie nog verder uitbouwen, we zijn nu ook bezig met een actieplan eiwittransitie en een plan rond voedselverspilling.

Beklijvende getuigenissen uit het Amazonewoud

De dag voor de bijeenkomst van de ‘Glasgow Food and Climate Declaration’ nam ik als voorzitter van Climate Alliance deel aan een side-event samen met AIDESEP – de overkoepelende organisatie van inheemse volkeren in Peru.

Aidesep maakt deel uit van COICA (overkoepelend voor inheemse volkeren van het Amazone-gebied) en is partner van Climate Alliance. De verhalen en getuigenissen van de vertegenwoordigers waren beklijvend. Hun regenwoud wordt bedreigd door onder meer olieontginning maar ook door de agro-industrie. Leiders en activisten van de inheemse volkeren die protesteren worden bedreigd en soms zelfs vermoord.

Ook daarom is kiezen voor lokale voedselproductie zo belangrijk. Het draagt direct bij aan het redden van het regenwoud en respect voor de territoriale rechten van inheemse volkeren. Nog een reden om minder dierlijke eiwitten te eten. Dat betekent minder diervoeder uit gebieden waarvoor regenwoud wordt gekapt.

Klimaatactivisme door lokaal beleid

"Klimaatactivisten zijn broodnodig om de klimaatdoelstellingen veel scherper te krijgen. Ze moeten druk blijven uitoefenen. Ook ambitieuze steden zijn broodnodig. Zij moeten de weg tonen, barrières in kaart brengen en aan de kar trekken." Tine Heyse, schepen van Klimaat en Milieu.

In en in de omgeving van de COP hadden er wel dagelijks één of meer acties plaats van klimaatactivisten die verschillende klemtonen leggen bijvoorbeeld op de noodzaak om niet meer te investeren in fossiele energie; het belang van klimaatrechtvaardigheid, …. Zaterdag 6 november had er een zeer grote klimaatbetoging plaats met tussen de 50 à 100 000 deelnemers (niet alleen in België lopen de cijfers erg uiteen tussen de organisatoren en de politie 😊).

Ik ben nu ondertussen ruim 30 jaar bezig met wat men vroeger vooral broeikaseffect noemde en nu klimaatwijzigingen en dit vanuit verschillende functies, zowel als activist voor een NGO, als kabinetsmedewerker, als ambtenaar en nu als klimaatschepen in Gent. De Gentenaar belde me – net toen ik in Edinburg toekwam (in Glasgow waren er geen betaalbare hotels meer) op om meer te weten over mijn aanwezigheid op de COP. Het leverde een artikel op met de titel ‘lokale besturen staan te trappelen om meer te doen’. En ja dat klopt.

Vele steden en gemeenten zijn niet alleen op papier ambitieus, maar voeren ook concreet beleid. Vaak willen ze meer doen, maar botsen op barrières, barrières die vaak enkel bovenlokaal aangepakt kunnen worden. Ook ik als Gentse schepen ervaar dan. Daarom ben ik zo’n groot pleitbezorger van stedennetwerken, zoals Climate Alliance op Europees vlak, maar ook van samenwerking binnen de VVSG. Omdat we daar niet alleen van mekaar kunnen leren, maar ook om samen te lobbyen, te strijden, … dat die barrières één voor één aangepakt zouden worden. Eens klimaatactivist, altijd klimaatactivist. Zij het nu in een andere rol.

Klimaatheldinnen en helden

Gelukkig zijn er veel klimaathelden. Ja, de leiders van inheemse volkeren die strijden voor het behoud van hun regenwoud, hun thuis. Ja, veel delegatieleiders, vakbondsmensen, en mensen van de VN. Maar ook de vele jonge klimaatactivisten, vaak jonge vrouwen, die hun hart en ziel leggen in de klimaatstrijd en dat luid en duidelijk doen. Een getuigenis van één jonge vrouw bleef me het meeste bij. Kainat Kousar, een jonge klimaatactiviste uit Pakistan bracht haar boodschap rustig, onderbouwd zelfzeker. Zij zijn het die mij het meeste hoop geven. En tomeloze energie om door te gaan.