Met Tinne Van der Straeten heeft Groen een minister aan het stuur van het federale energiebeleid. In Gent werkt Tine Heyse, naast het klimaatplan op lange termijn, nu aan een winterplan. Wat doet Groen om burgers en bedrijven te beschermen voor de energiecrisis?

Tinne VdS: “De wereldwijde energiecrisis is ongezien - erger dan de oliecrisis van de jaren ’70. De energiefacturen zijn historisch hoog. De regering heeft voor meer dan 6 miljard euro de facturen verlaagd. Wie het meest nodig heeft, krijgt de meeste steun. Zo hebben we de doelgroep van sociaal tarief verdubbeld. 1 miljoen gezinnen krijgen nu automatisch het goedkoopste tarief, een voordeel tot 7500 euro per jaar. Geen enkele andere regering in Europa helpt de meest kwetsbaren zo hard.”

“Wie het meest nodig heeft, krijgt de meeste steun. Via het sociaal tarief zijn meer dan 1 miljoen gezinnen beschermd.” - Tinne Van der Straeten, federaal minister van Energie

Tine H: “Het sociaal tarief is een cruciale maatregel. Maar ongeveer 15% van de mensen die er recht op heeft, krijgt dat niet automatisch. Ze moeten de aanvraag zelf regelen, om allerlei redenen. Daarom zetten de Gentse stadsdiensten extra in om die mensen naar het sociaal tarief te begeleiden. Zo versterken we als lokaal bestuur het federale beleid. Het is de snelste manier om kwetsbare mensen te helpen met hun energiefactuur. ”

Meer en meer mensen buiten het sociaal tarief komen in financiële moeilijkheden.

Tinne VdS: “Door de BTW op energie te verlagen naar 6% nemen we de booster van de factuur weg. En in september besliste de regering om voor wie een variabel of recent vast contract heeft het basisverbruik aan een vast en verlaagd tarief te plafonneren. Een gerichte vermindering van de factuur van bijna 400 euro voor november en december. Maatregelen die we verlengen als de crisis blijft duren.“

De winter komt eraan. Wat gaat Gent doen?

Tine H: “We zijn volop bezig met een Winterplan. Dat focust op snelle besparingen en financiële ondersteuning, met acties voor burgers, bedrijven, organisaties en in onze eigen gebouwen. Om inwoners en ondernemers te ondersteunen, organiseert de Stad Gent een reeks infosessies in de hele stad. We trekken de wijken in en geven Gentenaars praktische energie- en factuurtips. Dat gaan we versterken met een communicatiecampagne via de website, social media en telefonisch via Gentinfo. Met corona hebben die bewezen goed te werken.”

“Met het Winterplan helpen we nu burgers, organisaties en bedrijven energie te besparen.” - Tine Heyse, schepen van Klimaat en Milieu

“Voor kwetsbare gezinnen starten we met een actie voor onderhoud en afstellen van verwarmingsketels. Je ziet dat mensen die kosten nu uitstellen, terwijl die ingreep leidt tot een besparing van 15%. We gaan ook extra energiescanners aan de slag zetten om bij mensen thuis eenvoudige besparingsmaatregelen door te voeren. Hetzelfde gaan we voor bedrijven doen. Met een quick-scan van een dag kan al veel energie bespaard worden. En hebben we nog meer maatregelen in petto.“

Naast tijdelijke maatregelen is ook nood aan structurele. Hoe gaat de federale regering de energietransitie versnellen?

Tinne VdS: “De afhankelijkheid  van fossiele brandstoffen is niet alleen slecht voor het klimaat, het zadelt ons op met torenhoge facturen. Meer hernieuwbare energie en minder gas vermindert onze afhankelijkheid van het buitenland, zoals Rusland. Met de federale regering hebben we dan ook beslist om de energietransitie te versnellen door 4 maal meer windmolens op zee te bouwen. Zo zorgen we voor Noordzee-stroom voor elk Belgisch gezin.”

Hoe gaat dat in Gent?

Tine H: “Hier hebben we altijd ingezet op energie-efficiëntie en hernieuwbare energie. Dat is de beste oplossing op lange termijn. Met de Energiecentrale bieden we huiseigenaars en appartementsbewoners een alles-in-één aanpak: technisch advies, begeleiding bij verbouwingen, leningen, zoeken naar aannemers… Alles voor een zorgeloze verbouwing. We gaan die inspanningen opdrijven de komende maanden.”

“Voor verhuurders doen we hetzelfde met het Verhuurderspunt. Daar koppelen we ook renovatiesubsidies aan, want bij verhuur speelt dat het de eigenaar is die moet investeren, maar de huurder het voordeel heeft van de lagere energiefactuur. Die drempel willen we wegnemen door financiële steun voor isolatie, een warmtepomp of zonnepanelen.”

Verbouwen is duur. Hoe krijgen de mensen voldoende middelen bij elkaar?

Tine H: “Met energieleningen. In Gent hebben we de Gentse energielening ingevoerd. Goed nieuws is dat de Vlaamse overheid ons systeem heeft overgenomen en uitgebreid. Met de Mijn Verbouwlening kunnen burgers nu tot 60.000 euro lenen voor energierenovaties. Via de Energiecentrale willen we zoveel mogelijk Gentenaars aan die lening helpen.”

Tinne VdS: “Er zijn vandaag ook mensen die de energiecrisis heel wat minder voelen. Wie zonnepanelen, een warmtepomp of zonneboiler heeft of een goed geïsoleerde woning met laag verbruik voelt de impact van de stijgende prijzen veel minder. Met de federale regering hebben we de BTW op deze groene oplossingen verlaagd. Zo wordt de groene oplossing de goedkoopste oplossing. Als de verschillende beleidsniveaus elkaar versterken, gaat het echt vooruit.”

De crisismaatregelen kunnen de transitie naar 100% hernieuwbaar vertragen. Hoe vermijden we lock-ins in fossiele en nucleaire energie?

Tinne VdS: “De oorlog legt onze verslaving aan fossiele energie bloot. We beleven niet alleen een energiecrisis maar ook een klimaatcrisis. We moeten beiden tegelijk aanpakken. Wind en zon zijn niet alleen de goedkoopste energiebronnen, ze zijn ook de schoonste. Geen CO2-uitstoot, geen afval. Daarom zorgen we er voor dat er komende jaren jaarlijks 1 GW aan hernieuwbare energie bij komt. Tegen 2030 zal tot 30 procent van onze stroomproductie hernieuwbaar zijn, dat is een verdubbeling van onze eerdere doelstelling.”

Hoe kunnen burgercoöperaties een belangrijkere rol spelen in de energietransitie?

Tine H: “In Gent hebben we het geluk om sterke coöperaties te hebben. Energent legt zonnepanelen op daken van stadsgebouwen, helpt burgers aan zonnepanelen en begeleidt bij energierenovaties. Ecopower baat windturbines uit in de haven. DuCoop realiseert de circulaire wijk Nieuwe Dokken. Beauvent legt een enorm zonnepark op de daken van een loods. Burgerenergie heeft een grote toekomst voor zich. Het versterken van burgercoöperaties is een speerpunt in mijn beleid.”

Tine VdS: “Voor de nieuwe windparken op zee maak ik het mogelijk dat je mede-eigenaar kan worden van een windmolen op zee. Zo kan je mee de vruchten plukken van de energie die op onze Noordzee wordt gemaakt.”

Hoe bereiden we ons voor op een worst-case scenario voor deze winter? Worden er gastekorten verwacht? 

Tinne VdS: “Ook federaal hebben in het midden van de zomer een winterplan goedgekeurd. De bevoorrading in ons land van zowel elektriciteit en gas is verzekerd. België voert 3 keer het eigen gasverbruik uit naar Duitsland en elektriciteit naar Frankrijk waar de helft van de kerncentrales uit liggen. De energieprijs wordt op Europees niveau beslist en de energiemarkten zijn totaal irrationeel. De markt faalt en moet aan banden worden gelegd. Daarom pleiten we voor een Europees gasplafond. Tegelijkertijd kan iedereen zijn steentje bijdragen door energie te besparen. De energie die je niet gebruikt is de goedkoopste energie.”

Hoe laat je de Belgische stem in de Europese debatten doorwegen? Hoe maken we als klein land het verschil?

Tinne VdS: “België maakt Europees het verschil. Samen met premier De Croo waren we in het voorjaar de eersten om te pleiten voor een Europees prijsplafond op gas. Dankzij onze inzet is eindelijk de eerste horde genomen en steunen alle energieministers in Europa het voorstel om een prijsplafond uit te werken. Het werk is nog niet af, maar het is cruciaal dat de irrationele Europese gasmarkt aan banden wordt gelegd.”

Hoe gaan de overwinsten van de grote energiebedrijven (gas, olie, nucleair) worden belast?

Tinne VdS: “Sommige energiebedrijven maken door de energiecrisis recordwinsten, terwijl een recordaantal gezinnen en bedrijven in financiële problemen komen. Dat is onaanvaardbaar. We pakken deze overwinsten aan en laten ze terug vloeien naar de burgers. Dat is het engagement dat ik aanga. Tegelijkertijd moet ik vaststellen dat akkoorden van vorige regeringen het ons niet makkelijk maken. Maar moeilijk gaat ook en ik zal er alles aan doen om deze onrechtvaardigheid recht te zetten.”

Tine H: “Als stad hebben we geen grip op de internationale markten voor energie. Maar we zullen er alles aan doen om burgers, organisaties en bedrijven te helpen om op korte termijn energie te besparen. Nu energiebesparing en sociale maatregelen. En voluit voor 100% hernieuwbaar. Zo worden we op lange termijn onafhankelijk van vuile en gevaarlijke fossiele brandstoffen.”

Dit interview verscheen in Groenkrant #3 in oktober 2022. De volledige Groenkrant vind je hier terug. Je kan je hier ook abonneren op ons vierjaarlijks magazine.